जसं या विश्वात पंचमहाभूतांची रचना आहे, तशीच रचना आपल्यातही आहे. शरीर हे विश्वाचं प्रतिबिंब आहे. म्हणूनच, शरीर आणि निसर्ग यांचं नातं हे दैवी आहे — तुटत नाही, बदलत नाही. आपली मानसिक ताकद आणि कमकुवतपणा दोन्ही काळच आपल्याला दाखवतो. अशा वेळी निसर्गाशी संपर्क साधल्याने आपल्याला एक सार्वत्रिक ऊर्जेची अनुभूती होते, जी आपल्याला मानसिक आणि शारीरिक त्रासांपासून मुक्त करते. आपले शरीर पंचमहाभूत—आकाश, वायू, अग्नी, पाणी आणि पृथ्वी—यांच्यापासून बनलेले आहे. मृत्यूनंतर हे शरीर पुन्हा निसर्गात विलीन होते, कारण आपण निसर्गातूनच निर्माण झालो आहोत. त्यामुळे निसर्गाशी आपले नाते अखंड आणि अपरिहार्य आहे. इतर प्राणी हजारो वर्षांपासून त्यांच्या नैसर्गिक जीवनशैलीचे पालन करत आहेत. मात्र आपण माणसे, प्रगतीच्या नावे अस्वास्थ्यकर, प्रक्रियायुक्त, आणि निसर्गविरोधी अन्न खात आहोत. यामुळे शरीरातील संतुलन बिघडते आणि विविध आजार जन्माला येतात. आपल्याला पुन्हा निसर्गाकडे वळण्याची गरज आहे. याचा अर्थ असा नाही की आपण जंगलात जाऊन रहावे, तर याचा अर्थ असा आहे की आपण आपली जीवनशैली अधिक नैसर्गिक, संतुलित आणि सेंद्रिय बनवावी. ज्या अन्नातून आपले जीवन टिकते, त्याचा आदर करणं देखील निसर्गाची पूजा करण्यासारखंच आहे.

आपले शरीर ही आपल्याला मिळालेली एक अनमोल भेट आहे. जन्मापासूनच त्याची रचना आपल्या गरजेनुसार तयार झालेली असते. आपल्या शरीराची जागा दुसरे कोणीही घेऊ शकत नाही. पण आपणच आपल्या सवयींमुळे त्यात चांगले किंवा वाईट बदल घडवू शकतो. काही वेळा आपण चुकीच्या सवयी लावून घेतो — जसे की चुकीचा आहार, व्यायामाचा अभाव, अपुरी झोप किंवा ताणतणाव — ज्यामुळे आपल्या शरीरावर वाईट परिणाम होतो. हळूहळू असे विकार तयार होतात.

आपल्या शरीरातील आतड्यांचं महत्त्व बहुतेक लोकांना कधीच कळत नाही. हे आपल्या पोषणतत्त्वांचे मुख्य प्रवेशद्वार आहेत. जेव्हा आपण अन्न घेतो, तेव्हा पचनसंस्था ते पचवते आणि आतडे त्या अन्नातील सर्व आवश्यक पोषक द्रव्ये शोषून घेतात. परंतु, जर आतडे स्वच्छ राहिली नाहीत , तर ती खराब घटक आणि विषारी द्रव्ये आपल्या रक्तात शोषून घेतात, जे आरोग्याच्या विविध समस्यांना जन्म देतात. गळती आतडं किंवा आतड्यात अडकलेले अन्न सूक्ष्मजंतूंना प्रोत्साहन देतात, जे विविध रोगांचा कारणीभूत ठरू शकतात. यामुळे, डॉक्टर रुग्णांच्या आहारात सतत बदल करतात, कारण त्यांना पचनसंस्थेचे कार्य सुधारायचे असते. चांगलं पचन म्हणजे निरोगी शरीर. जेव्हा आपली पचनसंस्था सुस्थितीत असते, तेव्हा आपलं शरीर सर्व दृष्टीने कार्यक्षम राहते.

मी डॉ. भाग्येश कुलकर्णी, एक प्रख्यात प्रिव्हेंटिव्ह कार्डिओ-डायबेटोलॉजिस्ट, समग्र आणि सशक्त आरोग्याच्या दिशेने मार्गदर्शन करत आहे. माझ्या नाविन्यपूर्ण, सर्वांगीण आणि सहानुभूतीपूर्ण दृष्टिकोनाने हजारो लोकांना निरोगी, आनंदी जीवन जगण्याची संधी दिली आहे. “डायबिटीज फ्री फॉरएव्हर प्रोग्राम” हे एक क्रांतिकारी आणि प्रभावी उपाय आहे, ज्याद्वारे मधुमेह, थायरॉईड, हृदयविकार, संधिवात, पचनविकार आणि इतर जीवनशैली-संबंधी विकारांचे निवारण करण्यात आले आहे. या प्रणालीने अनेक लोकांचे जीवन बदलले आहे आणि त्यांच्या आरोग्याच्या मार्गावर एक नवीन उमेद निर्माण केली आहे.

अनेक संशोधनांनुसार उपवासाची आरोग्य सुधारण्यात आणि आयुर्मान वाढवण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका आहे. योग्य पद्धतीने केलेला अखंड उपवास तुमच्या शरीराला संपूर्णपणे रीसेट करण्यास मदत करतो. या प्रक्रियेमध्ये खाण्याच्या सवयींमध्ये बदल घडवून आणण्यासाठी आणि आवश्यक पोषणावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी एक संधी उपलब्ध होते. उपवास केल्याने शरीरातील अनावश्यक तत्त्वे बाहेर पडतात, ऊर्जा पातळी वाढते आणि एकंदरीत आरोग्य सुधारते. त्यामुळे उपवासाची योग्य पद्धत वापरणे आणि त्याच्या आवश्यकतेची जाणीव ठेवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.

जेव्हा डायबिटीस असलेल्या व्यक्तींना ते कोणत्या प्रकारच्या व्यायाम पद्धतीचे पालन करतात याबद्दल प्रश्न विचारण्यात आला तेव्हा त्यांच्यापैकी जवळजवळ ६०% लोकांनी ‘चालणे’ असे उत्तर दिले. हा केवळ आपल्या देशातच नाही तर जगभरात एक सामान्य समज आहे. डायबिटीस असलेल्या व्यक्तींसाठी योग्य व्यायामाची निवड अत्यंत महत्त्वाची आहे. अनेक अभ्यासांनुसार चालणे हे सर्वात सामान्य आणि सोपी व्यायाम पद्धत आहे ज्यामुळे रक्तातील साखरेचा स्तर नियंत्रित ठेवण्यात मदत होते. साधारणत डायबिटीसच्या रुग्णांना प्रतिदिन किमान ४५ मिनिटे चालण्याची शिफारस केली जाते.

झोप आणि जेवण यामध्ये किमान तीन ते चार तासांचे अंतर ठेवणे हे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. यामुळे तुमची पचनशक्ती व्यवस्थित कार्य करते आणि तुम्हाला अधिक गुणकारी विश्रांती मिळते. झोपण्यापूर्वी ठराविक प्रमाणात पाणी पिणे देखील आवश्यक आहे ज्यामुळे तुमचे शरीर हायड्रेटेड राहते.

जगात खाण्याबद्दल दोन प्रकारचे दृष्टिकोन आहेत: एक म्हणजे काही लोक खाण्यासाठी जगतात आणि दुसरा म्हणजे काही लोक जगण्यासाठी खातात. जर तुम्ही खाण्यासाठी जगणाऱ्यांमध्ये असाल तर तुम्हाला हे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे की जगण्यासाठी खाणे ही निसर्गाने केलेली एक पद्धतशीर व्यवस्था आहे. आपल्या आहाराची निवड, खाण्याची पद्धत आणि खाण्याची वेळ यांचा आपल्या जीवनशैलीवर आणि मानसिकतेवर थेट परिणाम होतो.
तुम्ही तुमच्या मनाच्या मोहांवर नियंत्रण कसे ठेवू शकता?

जगात खाण्याबद्दल दोन प्रकारचे दृष्टिकोन आहेत: एक म्हणजे काही लोक खाण्यासाठी जगतात आणि दुसरा म्हणजे काही लोक जगण्यासाठी खातात. जर तुम्ही खाण्यासाठी जगणाऱ्यांमध्ये असाल तर तुम्हाला हे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे की जगण्यासाठी खाणे ही निसर्गाने केलेली एक पद्धतशीर व्यवस्था आहे. आपल्या आहाराची निवड, खाण्याची पद्धत आणि खाण्याची वेळ यांचा आपल्या जीवनशैलीवर आणि मानसिकतेवर थेट परिणाम होतो.
तुम्ही तुमच्या मनाच्या मोहांवर नियंत्रण कसे ठेवू शकता?

आपण मानव भावनिक प्राणी आहोत, आणि आपल्या भावना सतत बदलत राहतात. काही लोक भावनिकदृष्ट्या कमकुवत असतात तर काही मजबूत. रुग्णांच्या बाबतीत अनेकवेळा त्यांच्या भावनिक पातळी कमी असते, ज्यामुळे त्यांच्या उपचार प्रक्रियेवर परिणाम होतो. एक डॉक्टर म्हणून मला त्यांच्या समस्या समजून घेणे आवश्यक आहे, जेणेकरून मी त्यांना योग्य उपचार देऊ शकेल. रुग्णांच्या भावनात्मक स्वास्थ्याकडे लक्ष देणे वैद्यकीय विज्ञानाचे मूलभूत तत्व आहे. त्यामुळेच औषधोपचारांच्या पलीकडे जाऊन त्यांच्या भावनात्मक गरजांची समज आवश्यक आहे ज्यामुळे त्यांची आरोग्यवृद्धी आणि मानसिक शांती साधता येईल.