Ayaj Pathan

माझ्या प्रॅक्टिस मध्ये अनेक डायबिटीस रुग्णांवर उपचार करत असताना माझा जो या रुग्णांच्या बाबतीत अनुभव होता तो म्हणजे ते निराश नसतात पण ते उदासीन असतात. “हे सर्व माझ्या बाबतीतच का घडले किंवा मीच का? अशा तक्रारी स्वतःबद्दल ते करत असतात. जेव्हा मी डायबिटीस च्या रुग्णांवर उपचार करायला सुरुवात केली, तेव्हा सुरुवातीला उपचार फारसे यशस्वी होत नव्हते आणि जे परिणाम हवे होते ते येत नव्हते किंवा आले तर फार उशिरा येत होते. मी याचे कारण शोधण्याचा प्रयत्न केला; हे का होत आहे? म्हणून मी या माझ्या रूग्णांवर संशोधन आणि सर्वेक्षण सुरू केले, तेव्हा माझ्या लक्ष्यात आले की ते गोंधळलेले आहेत. सर्वात महत्वाचे म्हणजे त्यांच्याकडे प्रेरणेचा अभाव आहे. स्वतः मधे काही सकारात्मक बदल होत आहे की नाही याबद्दल शंका आणि गोंधळामुळे ते औषधोपचार आणि सल्ले नीट पाळू शकत नाहीत आणि महत्वाचा मुद्दा असा की त्यांची या प्रक्रियेवर विश्वासाच्या बाबतीत कमतरता दिसून आली.

सकाळी उठल्यापासून रात्री झोपेपर्यंत आपली ही चिडचिड, तोच प्रश्न आपण पुन्हा पुन्हा स्वतःला विचारतो. स्वतःला दोष देण्याऐवजी आणि हे प्रश्न विचारण्याऐवजी आपण स्वतः ला विचारले पाहिजे की यश म्हणजे काय आणि खरे यशस्वी लोक कोण आहेत? माझ्या मते खरे यशस्वी लोक ते आहेत जे समोर येणारे प्रश्न किंवा समस्या सोडवण्याकडे त्यांचा कल असतो स्वतःला दोष देऊन आत्मक्लेश करून घेऊन वेळ वाया घालवण्यात या लोकांना रस नसतो.

माझ्या प्रॅक्टिस मध्ये अनेक डायबिटीस रुग्णांवर उपचार करत असताना माझा जो या रुग्णांच्या बाबतीत अनुभव होता तो म्हणजे ते निराश नसतात पण ते उदासीन असतात. “हे सर्व माझ्या बाबतीतच का घडले किंवा मीच का? अशा तक्रारी स्वतःबद्दल ते करत असतात. जेव्हा मी डायबिटीस च्या रुग्णांवर उपचार करायला सुरुवात केली, तेव्हा सुरुवातीला उपचार फारसे यशस्वी होत नव्हते आणि जे परिणाम हवे होते ते येत नव्हते किंवा आले तर फार उशिरा येत होते. मी याचे कारण शोधण्याचा प्रयत्न केला; हे का होत आहे? म्हणून मी या माझ्या रूग्णांवर संशोधन आणि सर्वेक्षण सुरू केले, तेव्हा माझ्या लक्ष्यात आले की ते गोंधळलेले आहेत. सर्वात महत्वाचे म्हणजे त्यांच्याकडे प्रेरणेचा अभाव आहे. स्वतः मधे काही सकारात्मक बदल होत आहे की नाही याबद्दल शंका आणि गोंधळामुळे ते औषधोपचार आणि सल्ले नीट पाळू शकत नाहीत आणि महत्वाचा मुद्दा असा की त्यांची या प्रक्रियेवर विश्वासाच्या बाबतीत कमतरता दिसून आली.

डायबिटीस नियंत्रणाचा संपूर्ण आधार योग्य आणि सकारात्मक अशी मानसिकता आहे. बरेच लोक, किंवा बरेच डॉक्टर, त्यांच्या रूग्णांच्या कल्याणासाठी किंवा त्यांच्या आरोग्यात योगदान देण्यासाठी त्यांच्या पद्धतींद्वारे काही मार्ग निवडण्यासाठी मदत करतात ज्यामुळे त्यांना केवळ पैसेच मिळत नाहीत तर अनेक रुग्णाकडून आशीर्वाद देखील मिळतात. डॉक्टर म्हणून, तुमचे ध्येय तुमच्या पेशंटला पुढील १५ ते २० दिवसांत फॉलो-अपसाठी येण्यास सांगणे नसून; तुमचे ध्येय रुग्णांवर उपचार करणे, त्यांच्या आयुष्यातील वेदना कमी करणे असले पाहिजे. तसेच लोकांच्या आयुष्यात सकारात्मक बदल आणि आरोग्यरूपी मदत करत असताना रुग्णांना त्या आजाराबाबत ची भीती दूर करणे आणि शिक्षण देणे जेणेकरून त्यांना पुन्हा कधीही डॉक्टरांकडे जावे लागणार नाही असे असले पाहिजे.

डायबिटीसच्या दृष्टीने ‘नियंत्रण’ हा शब्द वाळवंटातील मृगजळासारखा आहे. ‘डायबिटीस नियंत्रित करणे ‘हा एक गैरसमज आहे. जेव्हा तुमचा प्रयत्न हा डायबिटीस बरा कसा होईल असा असेल आहे, तेव्हा तुम्हाला त्या दृष्टीने नक्कीच मार्ग सापडतील.

मधुमेह हा दुर्धर आजार समजला जातो आणि आजकाल त्याचे प्रमाण पण खूप वाढले आहे स्वतःला किंवा कुटुंबात कुणाला मधुमेह झाला हे ऐकून च काही लोकांना धड़की भरते. आणि मग फक्त पारंपरिक उपचार तसेच औषधोपचाराचा मार्ग निवडला जातो. मधुमेहावर उपाय करताना कुठेतरी पारंपरिक उपचारांच्या पालिकड़े जाऊन त्यावर विचार करण्याची गरज आहे.

आधुनिक राहणीमान सोयीचे आहे, झटपट आहे, पण आधुनिक राहणीमानामुळे आपल्याला होत असलेल्या आजारांचे प्रमाणही वाढले आहे. इतर अनेक आजारांप्रमाणेच मधुमेह हा देखील साखरेचा आजार नसून तो जीवनशैलीचा आजार आहे.

दिवसेंदिवस मधुमेहाचे प्रमाण हे वाढत आहे. भारतातील सुमारे 77 दशलक्ष लोकांना मधुमेह आहे म्हणजेच हा आजार हा खूप सामान्य झाला आहे तरीही अनेकांना या बद्दल गांभीर्य दिसत नाही. बर्याच मधुमेहींना देखील याबद्दल जागरूकता दिसत नाही. रुग्ण जेव्हा कोणताही उपचार घेतात तेव्हा त्यांच्या मनात आधीपासून असलेले गैरसमज आणि चुकीच्या कल्पना काढून टाकणे हे खरं तर आव्हान असते परंतु जर नवा मार्ग शोधायचा असेल सकारात्मक उपचार करायचे असतील तर मार्गातील अडथळे हे मागे सोडावे लागतात.

डायबिटीस हा त्यांचा आयुष्यभराचा सोबती असणार आहे हे मान्य करून पराभव स्वीकारताना अनेक लोकांना मी पाहिले आहे आणि माझ्या ‘डायबिटीस फ्री फॉरएव्हर’ या मोहिमेमुळे त्याच लोकांच्या चेहऱ्यावर हसू आलेले देखील मी पाहिले आहे. माझे शिक्षण आणि ट्रेनिंग हे माझ्या मोहिमेला पुढे जाण्यासाठी तसेच मला प्रेरणा देणारे मोठे घटक आहेत.

बऱ्याच चिंतनानंतर मी माझ्या संकल्पनेवर पाऊल ठेवले. जे काही मनात असेल ते पूर्ण केले पाहिजे हे माझ्या गुरुंकडून मी शिकलो होतो. त्यासोबतच कुठलीही नवीन गोष्ट करत असताना त्यात अडथळे येतात अशी माझी संशोधनाची मानसिकता ही होतीच. आणि मग ठरलं…शुद्ध सोन्याचा कलश गंगेच्या पवित्र पाण्याने धूवून अमृताने भरला की जशी स्वच्छता ,शुद्धता, पवित्रता साधते तसे अंतर्बाह्य चोख मनाने ध्येय्यचंद्र डोळ्यासमोर ठेऊन ही साखरेची पर्वती मी चढायचा निर्धार केला.